Phiến quân Taliban, hải tặc Somalia - nỗi kinh hoàng trên đất liền, cơn ác mộng của thương thuyền quốc tế, tưởng như không liên quan gì đến kinh doanh nhưng lại mang đến cho chúng ta nhiều bất ngờ khi nhìn ở góc độ quản lý và đầu tư.
Từ nạn nhân trở thành tội phạm
Vào năm 1991, Somalia rơi vào tình trạng vô chính phủ. Sự kiện này đã dẫn đến làn sóng đánh bắt cá bất hợp pháp, đổ bừa bãi chất thải công nghiệp và hóa chất độc của các đội tàu từ châu Âu và châu Á xuống vùng biển Somalia. Người Somali cho rằng những con tàu nước ngoài đang đe dọa đến ngành đánh cá ở vùng biển Somalia, vốn là sinh kế của họ. Sau đó, những ngư dân và các tay súng địa phương đã hình thành các lực lượng vũ trang tự phát để đánh đuổi hoặc bắt giữ các tàu đến từ Hàn Quốc, Italia, Tây Ban Nha… Nhận thấy việc bắt giữ các tàu dễ dàng, các nhóm nói trên đã biến thành các băng nhóm cướp biển.
Những tên cướp biển Somalia được vũ trang tới tận răng liên tục đe dọa các tuyến đường hàng hải nhộn nhịp trên Ấn Độ Dương nối châu Âu với châu Á. Ngay cả khi cộng đồng quốc tế tăng cường lực lượng bảo vệ tàu thuyền, chúng vẫn thu về hàng chục triệu USD tiền chuộc. Và việc các tàu chiến của hải quân nước ngoài triển khai ở đó dường như chỉ kích thích cướp biển chuyển sang săn lùng những “con mồi ngon” ở khoảng cách xa hơn. Công việc “làm ăn” của chúng càng trở nên thuận lợi khi số của cải cướp bóc được và những khoản tiền chuộc của chính phủ các nước tăng lên chóng mặt trong những năm qua.
Sàn chứng khoán đặc biệt
Ít ai biết rằng cướp biển Somalia cũng có một “sàn chứng khoán” của riêng mình tại thành phố Haradheere.
Tại hang ổ chính của cướp biển Somalia, các băng nhóm hải tặc đã lập nên một sàn giao dịch chứng khoán hoạt động 24/24 giờ. Khi mới được thành lập sàn giao dịch chỉ có 15 “công ty hàng hải”, tuy nhiên nay số công ty “niêm yết” đã hơn 72, trong đó 10 công ty “blue chip” rất thành công trong các hoạt động cướp biển. Sàn chứng khoán này hoạt động theo những quy định khá đặc biệt bởi bất cứ ai cũng có thể tham gia mua “cổ phiếu”, thông qua việc góp tiền mặt, vũ khí hay các tư liệu hữu dụng khác, dù đang ở trên biển hay đất liền.
Khác với giới đầu tư tại các thị trường chứng khoán khác, những người đầu tư vào “sàn” Haradheere không hề bị tác động bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu mà trái lại, họ đã, đang và sẽ tiếp tục được hưởng lợi khi tiền chuộc tàu bị bắt cóc cứ tiếp tục chảy vào túi bọn hải tặc.
Tuy là những tên cướp biển, nhưng Somalia lại có hoạt động khá quy củ và tuân theo những nguyên tắc nhất định. Ngày nay, hầu hết những “nhà đầu tư” trên sàn chứng khoán của cướp biển đều thu được những khoản lợi nhuận kếch xù. Một nhà đầu tư nữ - 22 tuổi Shara Ibrahim đã ly dị chồng, đang xếp hàng cùng với những người khác để đợi phần của cô trong số tiền chuộc sau khi các nhóm cướp biển thả chiếc tàu đánh cá của Tây Ban Nha, nói: “Tôi thực sự hạnh phúc và may mắn. Tôi đã kiếm được 75.000 USD chỉ trong 38 ngày kể từ khi tham gia ‘công ty’ này”. Cô cho biết, cô đã đóng góp một khẩu súng phóng lựu, tải sản mà cô được chia sau khi ly dị chồng.
Bài học tuyệt vời về chiến lược hoạt động
Sau khi cả thế giới ngỡ ngàng khi cướp biển Somali lập sàn chứng khoán và ăn nên làm thì David James, Giáo sư Trường Kinh tế Henley, đã kết hợp với đại tá thủy quân Paul Kearney để nghiên cứu hoạt động cướp biển Somali và đưa ra những lời khuyên cho các nhà quản lý toàn cầu.
Chúng ta biết rằng, hải tặc Somali là mối đe dọa cho hòa bình và tự do, nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi tại sao những tên hải tặc thân cô thế cô, chỉ chiếm một lực lượng rất nhỏ so với hải quân của các quốc gia vùng vịnh mà chúng có thể làm khuynh đảo đại đương, trở thành nỗi kinh hoàng của các tài thuyền trên thế giới. Liệu có bí mật gì xung quanh vấn đề này chăng? Câu trả lời chính là ở chiến thuật và cách quản lý vô cùng khôn ngoan của những băng nhóm hải tặc này.
Theo Giáo sư James, mỗi lần hải tặc tấn công cần khoảng 30.000 USD. Trung bình tỷ lệ thành công của những cuộc tấn công là 1/3 và mỗi lần như vậy có thể đem lại cho họ cả triệu đô la.
Bài học 1: Tránh xung đột "trực diện"
Ông James đã dạy cho học sinh lớp MBA của mình rằng một lý do để bọn cướp biển thành công là chúng tránh xung đột "trực diện".
Bọn cướp biển không bao giờ đối đầu trực tiếp với lực lượng tuần tra phương Tây, trận chiến mà phần thua gần như chắc chắn thuộc về họ. Thay vào đó chúng ẩn nấp và bất ngờ tấn công vào các điểm yếu nhất của mục tiêu. Bằng cách này, với số lượng ít ỏi chỉ khoảng một tá người, bọn chúng có thể giành quyền kiếm soát lượng tài sản rất lớn của các tàu chở dầu. Đây là bài học dành cho những công ty nhỏ hơn khi đối đầu với những công ty lớn.
Liên hệ đến cuộc xâm lấn thị trường của các ngân hàng bé. Sẽ là ngu ngốc nếu khởi đầu bằng việc đối đầu với những ngân hàng hàng đầu có bề dày kinh nghiệm lâu năm. Nhưng bằng cách chọn một khởi đầu ở quy mô nhỏ ở địa phương thì ngân hàng nhỏ sẽ làm nên chuyện.
James đưa ra một ví dụ, wonga.com đã giành lấy thị phần bằng cách đưa ra các chính sách cho vay linh hoạt hoặc cung cấp các khoản vay có số tiền và thời gian vay như khách hàng mong muốn. Thủ tục cho vay cực kỳ nhanh gọn, thậm chí khách hàng có thể được chấp thuận ngay lập tức thông qua ứng dụng iPhone.
Hay như công ty máy tính Nintendo, chuyên về trò chơi, đã có một phen đối đầu khá ấn tượng với hai “đại gia” trong lĩnh vực công nghệ cao là Sony và Microsoft. Nintendo, là một tên tuổi trẻ nên nếu đối đầu trên thị trường bằng cách thông thường thì có lẽ Nintendo đã “chết yểu”. Vì vậy, Nintendo đã mở một đường tấn công mới dựa trên ý tưởng người tiêu dùng sẽ thích thú các trò chơi video có bộ điều khiển chuyển động nhạy để điều khiển hành động trên màn hình. Và chỉ cần sử dụng công nghệ tương đối rẻ, Nintendo đã phát minh ra Nintendo Wii, mở ra thị trường hoàn toàn mới cho các game thủ.
Với lối chơi hấp dẫn, tay cầm không dây, Wii khiến cho người chơi không thể ngồi yên một chỗ mà phải vận động, tập thể dục, những trò chơi thân thiện với trẻ em & mang tính giáo dục cao, Nintendo đã thật sự thành công & từng bước có mặt trong từng gia đình. Nintendo Wii không chỉ là một máy game đơn thuần mà là sản phẩm của những nhà phát minh. Cho ra đời Nintendo Wii tháng 11 năm 2006, Nintendo đã thật sự trở thành đối thủ nặng ký của Sony trong việc thâu tóm thị trường game console. Hiện nay máy Wii vẫn là máy hệ máy console bán chạy nhất trên thế giới với đối tượng chính là trẻ em & gia đình.
Bài học thứ hai: Doanh nghiệp nổi dậy
Để giúp các công ty hiểu được cách tốt nhất quản lý những chi nhánh công ty, Giáo sư James đã chuyển sang một trường hợp khác: quân nổi dậy ở Afghanistan. Mặc dù nhấn mạnh rằng ông không ủng hộ họ, nhưng ông rất ngưỡng mộ cơ cấu quản lý giúp họ thành công.
Một trong những bài học quan trọng mà ông học được và dạy cho các học viên trong các khóa quản trị thực hành là khái niệm Doanh nghiệp "nổi dậy", nghĩa là những doanh nghiệp nơi lãnh đạo của nó không cần quản lý kiểu vi mô.
Những lãnh đạo nổi dậy như vậy, nói theo cách của Giáo sư James là "giả mù, giả điếc", họ cho phép các quyết định được thông qua bởi các thành phần tự trị địa phương mà không cần sự kiểm soát từ đầu não.
Sai lầm lớn trong các doanh nghiệp là cố gắng bảo vệ thương hiệu bằng cách đưa ra tất cả các quyết định từ trụ sở chính; ông nói, tốt hơn nên cho phép các nhà quản lý địa phương phản ứng nhanh chóng với các sự kiện ở địa phương của họ.
Thậm chí còn đi xa hơn nữa, theo ông, các công ty lớn nên thiết lập "đội biệt kích", là những đơn vị nhỏ hoạt động ngoài cơ cấu truyền thống của công ty và có mức độ tự chủ nhất định, ở đó "không có các cuộc họp kéo dài, không có sự chấp thuận mở rộng và ngân sách quá trình hoạt động".
Nếu một doanh nghiệp lớn không thể hoạt động linh hoạt như một doanh nghiệp nhỏ thì những "đội biệt kích" này có thể làm được.
Vào năm 1991, Somalia rơi vào tình trạng vô chính phủ. Sự kiện này đã dẫn đến làn sóng đánh bắt cá bất hợp pháp, đổ bừa bãi chất thải công nghiệp và hóa chất độc của các đội tàu từ châu Âu và châu Á xuống vùng biển Somalia. Người Somali cho rằng những con tàu nước ngoài đang đe dọa đến ngành đánh cá ở vùng biển Somalia, vốn là sinh kế của họ. Sau đó, những ngư dân và các tay súng địa phương đã hình thành các lực lượng vũ trang tự phát để đánh đuổi hoặc bắt giữ các tàu đến từ Hàn Quốc, Italia, Tây Ban Nha… Nhận thấy việc bắt giữ các tàu dễ dàng, các nhóm nói trên đã biến thành các băng nhóm cướp biển.
Những tên cướp biển Somalia được vũ trang tới tận răng liên tục đe dọa các tuyến đường hàng hải nhộn nhịp trên Ấn Độ Dương nối châu Âu với châu Á. Ngay cả khi cộng đồng quốc tế tăng cường lực lượng bảo vệ tàu thuyền, chúng vẫn thu về hàng chục triệu USD tiền chuộc. Và việc các tàu chiến của hải quân nước ngoài triển khai ở đó dường như chỉ kích thích cướp biển chuyển sang săn lùng những “con mồi ngon” ở khoảng cách xa hơn. Công việc “làm ăn” của chúng càng trở nên thuận lợi khi số của cải cướp bóc được và những khoản tiền chuộc của chính phủ các nước tăng lên chóng mặt trong những năm qua.
Sàn chứng khoán đặc biệt
Ít ai biết rằng cướp biển Somalia cũng có một “sàn chứng khoán” của riêng mình tại thành phố Haradheere.
Tại hang ổ chính của cướp biển Somalia, các băng nhóm hải tặc đã lập nên một sàn giao dịch chứng khoán hoạt động 24/24 giờ. Khi mới được thành lập sàn giao dịch chỉ có 15 “công ty hàng hải”, tuy nhiên nay số công ty “niêm yết” đã hơn 72, trong đó 10 công ty “blue chip” rất thành công trong các hoạt động cướp biển. Sàn chứng khoán này hoạt động theo những quy định khá đặc biệt bởi bất cứ ai cũng có thể tham gia mua “cổ phiếu”, thông qua việc góp tiền mặt, vũ khí hay các tư liệu hữu dụng khác, dù đang ở trên biển hay đất liền.
Khác với giới đầu tư tại các thị trường chứng khoán khác, những người đầu tư vào “sàn” Haradheere không hề bị tác động bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu mà trái lại, họ đã, đang và sẽ tiếp tục được hưởng lợi khi tiền chuộc tàu bị bắt cóc cứ tiếp tục chảy vào túi bọn hải tặc.
Tuy là những tên cướp biển, nhưng Somalia lại có hoạt động khá quy củ và tuân theo những nguyên tắc nhất định. Ngày nay, hầu hết những “nhà đầu tư” trên sàn chứng khoán của cướp biển đều thu được những khoản lợi nhuận kếch xù. Một nhà đầu tư nữ - 22 tuổi Shara Ibrahim đã ly dị chồng, đang xếp hàng cùng với những người khác để đợi phần của cô trong số tiền chuộc sau khi các nhóm cướp biển thả chiếc tàu đánh cá của Tây Ban Nha, nói: “Tôi thực sự hạnh phúc và may mắn. Tôi đã kiếm được 75.000 USD chỉ trong 38 ngày kể từ khi tham gia ‘công ty’ này”. Cô cho biết, cô đã đóng góp một khẩu súng phóng lựu, tải sản mà cô được chia sau khi ly dị chồng.
Bài học tuyệt vời về chiến lược hoạt động
Sau khi cả thế giới ngỡ ngàng khi cướp biển Somali lập sàn chứng khoán và ăn nên làm thì David James, Giáo sư Trường Kinh tế Henley, đã kết hợp với đại tá thủy quân Paul Kearney để nghiên cứu hoạt động cướp biển Somali và đưa ra những lời khuyên cho các nhà quản lý toàn cầu.
Chúng ta biết rằng, hải tặc Somali là mối đe dọa cho hòa bình và tự do, nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi tại sao những tên hải tặc thân cô thế cô, chỉ chiếm một lực lượng rất nhỏ so với hải quân của các quốc gia vùng vịnh mà chúng có thể làm khuynh đảo đại đương, trở thành nỗi kinh hoàng của các tài thuyền trên thế giới. Liệu có bí mật gì xung quanh vấn đề này chăng? Câu trả lời chính là ở chiến thuật và cách quản lý vô cùng khôn ngoan của những băng nhóm hải tặc này.
Theo Giáo sư James, mỗi lần hải tặc tấn công cần khoảng 30.000 USD. Trung bình tỷ lệ thành công của những cuộc tấn công là 1/3 và mỗi lần như vậy có thể đem lại cho họ cả triệu đô la.
Bài học 1: Tránh xung đột "trực diện"
Ông James đã dạy cho học sinh lớp MBA của mình rằng một lý do để bọn cướp biển thành công là chúng tránh xung đột "trực diện".
Bọn cướp biển không bao giờ đối đầu trực tiếp với lực lượng tuần tra phương Tây, trận chiến mà phần thua gần như chắc chắn thuộc về họ. Thay vào đó chúng ẩn nấp và bất ngờ tấn công vào các điểm yếu nhất của mục tiêu. Bằng cách này, với số lượng ít ỏi chỉ khoảng một tá người, bọn chúng có thể giành quyền kiếm soát lượng tài sản rất lớn của các tàu chở dầu. Đây là bài học dành cho những công ty nhỏ hơn khi đối đầu với những công ty lớn.
Liên hệ đến cuộc xâm lấn thị trường của các ngân hàng bé. Sẽ là ngu ngốc nếu khởi đầu bằng việc đối đầu với những ngân hàng hàng đầu có bề dày kinh nghiệm lâu năm. Nhưng bằng cách chọn một khởi đầu ở quy mô nhỏ ở địa phương thì ngân hàng nhỏ sẽ làm nên chuyện.
James đưa ra một ví dụ, wonga.com đã giành lấy thị phần bằng cách đưa ra các chính sách cho vay linh hoạt hoặc cung cấp các khoản vay có số tiền và thời gian vay như khách hàng mong muốn. Thủ tục cho vay cực kỳ nhanh gọn, thậm chí khách hàng có thể được chấp thuận ngay lập tức thông qua ứng dụng iPhone.
Hay như công ty máy tính Nintendo, chuyên về trò chơi, đã có một phen đối đầu khá ấn tượng với hai “đại gia” trong lĩnh vực công nghệ cao là Sony và Microsoft. Nintendo, là một tên tuổi trẻ nên nếu đối đầu trên thị trường bằng cách thông thường thì có lẽ Nintendo đã “chết yểu”. Vì vậy, Nintendo đã mở một đường tấn công mới dựa trên ý tưởng người tiêu dùng sẽ thích thú các trò chơi video có bộ điều khiển chuyển động nhạy để điều khiển hành động trên màn hình. Và chỉ cần sử dụng công nghệ tương đối rẻ, Nintendo đã phát minh ra Nintendo Wii, mở ra thị trường hoàn toàn mới cho các game thủ.
Với lối chơi hấp dẫn, tay cầm không dây, Wii khiến cho người chơi không thể ngồi yên một chỗ mà phải vận động, tập thể dục, những trò chơi thân thiện với trẻ em & mang tính giáo dục cao, Nintendo đã thật sự thành công & từng bước có mặt trong từng gia đình. Nintendo Wii không chỉ là một máy game đơn thuần mà là sản phẩm của những nhà phát minh. Cho ra đời Nintendo Wii tháng 11 năm 2006, Nintendo đã thật sự trở thành đối thủ nặng ký của Sony trong việc thâu tóm thị trường game console. Hiện nay máy Wii vẫn là máy hệ máy console bán chạy nhất trên thế giới với đối tượng chính là trẻ em & gia đình.
Bài học thứ hai: Doanh nghiệp nổi dậy
Để giúp các công ty hiểu được cách tốt nhất quản lý những chi nhánh công ty, Giáo sư James đã chuyển sang một trường hợp khác: quân nổi dậy ở Afghanistan. Mặc dù nhấn mạnh rằng ông không ủng hộ họ, nhưng ông rất ngưỡng mộ cơ cấu quản lý giúp họ thành công.
Một trong những bài học quan trọng mà ông học được và dạy cho các học viên trong các khóa quản trị thực hành là khái niệm Doanh nghiệp "nổi dậy", nghĩa là những doanh nghiệp nơi lãnh đạo của nó không cần quản lý kiểu vi mô.
Những lãnh đạo nổi dậy như vậy, nói theo cách của Giáo sư James là "giả mù, giả điếc", họ cho phép các quyết định được thông qua bởi các thành phần tự trị địa phương mà không cần sự kiểm soát từ đầu não.
Sai lầm lớn trong các doanh nghiệp là cố gắng bảo vệ thương hiệu bằng cách đưa ra tất cả các quyết định từ trụ sở chính; ông nói, tốt hơn nên cho phép các nhà quản lý địa phương phản ứng nhanh chóng với các sự kiện ở địa phương của họ.
Thậm chí còn đi xa hơn nữa, theo ông, các công ty lớn nên thiết lập "đội biệt kích", là những đơn vị nhỏ hoạt động ngoài cơ cấu truyền thống của công ty và có mức độ tự chủ nhất định, ở đó "không có các cuộc họp kéo dài, không có sự chấp thuận mở rộng và ngân sách quá trình hoạt động".
Nếu một doanh nghiệp lớn không thể hoạt động linh hoạt như một doanh nghiệp nhỏ thì những "đội biệt kích" này có thể làm được.
Sách DOANH TRÍ's Blog
(Theo Học làm giàu/ Economist)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét